صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشاع

صندوق مشاع یک  مدیر دارد که مسئول سرمایه گذاری  پول های  جمع شده  با استفاده از ابزارهای سرمایه گذاری (معمولا سهام و یا اوراق قرضه) است.

 زمانی که یک فرد در یک  صندوق مشاع سرمایه‌گذاری می کند، در حقیقت  (به صورت مشاع)  مالک بخشی از سهامی می شود که در یک صندوق‌ مشاع وجود دارد و یا به اصطلاح یک سهامدار صندوق می شود.

گواهی " صندوق مشاع  "یکی  از بهترین ابزارهای مالی طراحی شده است، زیرا سرمایه گذاری در آن بسیار  آسان بوده و دارای صرفه به مقیاس است، به عبارتی نیاز نیست که افراد خود را درگیر تحلیل سرمایه گذاری ها کنند بلکه به راحتی این امور را در اختیار قرار می دهند.

به علاوه  با تجمیع سرمایه‌های کوچک، سرمایه هنگفتی به دست می آید که در بازار سرمایه به عاملی مولد تبدیل می شود.

اما بزرگترین سود یک صندوق مشاع استفاده از مزیت متنوع سازی یا پرگونه ساز است.

پرگونه سازی

پرگونه سازی ایده توزیع سرمایه در میان ابزارهای مختلف سرمایه گذاری با نسبت های متفاوت است.

پرگونه سازی سرمایه گذاری به شدت ریسک را کاهش می دهد.

اصلی ترین پایه گوناگونی خرید چند نوع سهم به جای خرید یک سهم است.

صندوق مشاع برای خرید انواع مختلف سهام (حتی صدها یا هزارها) تنظیم شده است.

یک فرد  می تواند با خرید انواع گوناگون سهام، اوراق قرضه، سهام بین المللی و غیره با صرف هفته ها زمان و وقت به پرگونه سازی  سبد سرمایه خود  بپردازد، اما با خرید یک گواهی  یا سهم از صندوق های مشاع  به طور خودکار در یک بخش مشخص از سهام پرگونه سازی را انجام می دهند.

تاریخچه صندوق های مشاع

در سال 1924 برای  خلق اولین صندوق مشاع سرمایه هایشان را با هم جمع Boston securitiesزمانی که سه تن از مدیران شرکت کردند، نمی دانستند که ایده صندوق مشاع تا چه حد معروف خواهد شد.

ایده جمع آوری سرمایه ها برای مقاصد سرمایه گذاری در اواسط قرن نوزدهم در اروپا آغاز شد. اولین صندوق جمع آوری سرمایه ها در 1893 برای هیات علمی دانشگاه هاروارد تاسیس شد.

در 21 مارس سال 1924 اولین صندوق رسمی مشاع تاسیس شد و نامیده شد.

بعد از گذشت یک سال، این صندوق از 50.000 دلار در سال 1924 به 392.000 دلارinvestment company institute رشد کرد.

امروزه بیش از 10.000 صندوق مشاع با ارزش بالغ بر حدود 7 تریلیون دلار  در آمریکا وجود دارد.

سقوط بازار  بورس سال 1929 رشد صندوق مشاع را کند کرد. در پاسخ به این رکود، کنکره  آمریکا دو قانون در سال های 1933 و 1934 تصویب کرد.

این قوانین  یک صندوق مشاع را  ملزم به ثبت در کمیسیون مبادلات و  واوراق بهادار ایالات متحده می کند.

طبق همین قوانین صندوق مشاع باید دارای یک امید نامه برای سرمایه گذارانش باشد.

این کمیسیون در مقررات  شرکت های سرمایه گذاری در سال 1940 خط مشی هایی که یک صندوق مشاع باید رعایت کند، مشخص کرد.

در سال 1970 ، حدود 360 صندوق مشاع با 50 میلیارد دلار دارایی وجود داشتند، اما با ظهور صندوق های مشاع بازار پول در سال 1972 و (همچنین محدودیت ارایه سود به سپرده های بانکی در ایالات متحده)، صندوق های مشاع بازار پول معاف از مالیات در سال 1979 و صندوق های مشاع اوراق قرضه و سهام(با رونقبالای بازار سهام در دهه نود)،صندوق های مشاع شروع به شکوفایی کردند.

یکی دیگر از بزرگترین عوامل رشد صندوق های مشاع تبصره حساب های بازنشستگی فردی در سال 1981 بود که اجازه میداد هر فرد سالبانه 2000 دلار به این مجموعه صندوق ها واریز کند.

صندوق های مشاع در آمریکا مورد توجه برنامه های بازنشستگی کارکنان شرکت های قرار گرفت.

این رشد گونه ای بود که صندوق های مشاع در سال 1997 با حجمی معدل 1/4 تریلیون دلار ( با رشدی معادل 281 درصد نسبت به سال 1990) به رتبه دوم(از نظرحجم)واسطه های مالی  در آمریکا ارتقاء یافتند.رتبه دوم این ابزار  مالی، بعد از صنعت بانکداری  و قبل از صنعت بیمه عمر در آمریکاست.

این صندوق ها به  سادگی در استفاده، نقد شوندگی و قابلیت منحصر به فرد پرگونه سازی شهرت دارند.

انواع صندوق های مشاع

صندوق های مشاع در دو بخش  جداگانه بلندمدت و کوتاهمدت فعالیت می کنند. صندوق های  مشاع بلندمدت بیشتر در زمینه سهام،سهام ممتاز و اوراق بهادار  با درآمد ثابت(مانند اوراق مشارکت) فعالیت دارند که جزیی از بازار سرمایه  هستند.

صندوق های مشاع  کوتاه مدت نیز شامل صندوق های  مشاع بازار پول(عده ای  ممول مالیات و عده ای  معاف از مالیات) می شوند.

در سال 1997 در ایالات  متحده 74درصد صندوق های مشاع از نوع بلندمدت و مابقی از نوع کوتاه بودند.

این در حالی است که در سال 1991 سهم صندوق های مشارکت کوتاه مدت معدل 41 درصد از کل صندوق های مشاع بود.

در دهه 80 صندوق های مشاع کوتاه مدت با سرمایه گذاری در بازار پول  توانسته بودند رقیب خوبی برای  حساب های  سپرده سرمایه گذاری  شوند. برای اولین بار  در 1996 نرخ سرمایه گذاری خانوارها در صندوق های مشاع  کوتاه مدت از سرمایه گذاری در سپرده های بانکی بیشتر  شد.

با این همکه  در هر دو بازار  نیز خانوارها(غیرحرفه ای ترین  گروه سرمایه گذاران)در تتمام مدت بهترین مشتری برای این سبدهای سرمایه گذاری  نسبت به سایر گروه های  سرمایه گذار بوده اند.

سبدهای سرمایه گذاری مشاع در ایران

از عمر  رسمی سبدهای سرمایه گذاری  مشاع در ایران ششماه بیشتر  نمی گذرد.

عدم تصویب سبدهای سرمایه گذاری قابل معامله در بورس توسط  شورای بورس، منجر شد تا تحت آیین نامه ارایه خدمات مشاوره و سبدگردانی اوراق بهادار  تشکیل این سبدها ممکن شود.

در آیین نامه  به شرکت های کارگزاری بورس اوراق بهادار اجازه داده  می شود، زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادار ، به سرمایه گذاران کلان خدمات سبدگردانی و مشاوره ارایه دهند، اما با توجه به هزینه دریافت مشاوره، فقط سرمایه گذاران کلان امکان بهره مندی از این خدمات را داشتند.

به منظور  استفاده سرمایه گذاران  خرد  از خدمات تخصصی کارگزاران بورس، ایده تجمیع و مدیریت کلان  این سرمایه ها با عنوان سبدهای مشاع اجراء شد.

قبل از طرح رسمی سبدهای سرمایه  گذاری مشاع، سرمایه گذاران خرد به دو طریق سرمایه های خود را در اختیار مدیران حرفه ای می گذاشتند.

عده ای از بورس بازان حرفه ای و معتبر در ازای دریافت  درصدی  از سود  حاصله، سبد گردانی  سرمایه گذاران را به  عهده  می گرفتند.

معمولا  در ازای دریافت سرمایه،قراردادی نیز  با سرمایه گذار  عقد می شد.

از جمله ایرادات این مورد،عدم نظارت مرجعی رسمی  براین  مدیران بود که منجر به افزایش ریسک سپردن سرمایه به ایشان می شد.

در حالت دیگر، معمولا سرمایه گذاران به خرید سهام شرکت های سرمایه گذاری بورسی و یا معتبر می پرداختند.

این روش بیشتر توسط خود سازمان بورس اوراق بهادار  به سرمایه گذاران محافظه کارتر نیز این گزینه را ترجیح می دادند، اما سبدهای سرمایه گذاری مشاع، ترکیبی از این دو گزینه است.

در سبد مشاع، تغییر مدیر سبد و یا هر گونه دخالت سرمایه گذاران در سبد، در مقایسه با شرکت های سرمایه گذاری، امکان پذیر نیست.

به علاوه دارایی های سبدهای مشاع محدود به اوراق  بهادار بورسی  و اوراق مشارکت است.

ریسک نقدشوندگی دارایی ها در این حالت کمتر خواهد شد. این ام  ریسک مدیریتی  سبد را کاهش می دهد.

در مقایسه با  مدیریت غیر رسمی نیز، نظارت بورس و یک موئسسه مالی دیگر  موجب طیب خاطر سرمایه گذاران خواهد شد.

تا کنون سه سبد سرکایه گذاری  توسط سه کارگزاری  خبرگان سهام، بهمن و اقتصاد نوین فعالیت خود را  با عرصه محدود  آغاز  کرده اند.در امید نامه این  سبدها  به نحوه مدیریت آنها  اشاره شده است.

از مهمترین نکات این سبدها تضمین اصل سرمایه ها  توسط امین (یک موئسسه مالی مستقل) است.

با این احتساب  پتانسیل  بالایی  برای جذب  سرمایه  از این طریق در بورس اوراق بهادار  متصور است

اصطلاحات سبدهای مشاع سرمایه گذاری

اغلب صندوق ها ی مشاع" باز " هستند.به این معنی که در پایان هر روز ، شرکت مدیریت سرمایه گذاری  حامی صندوق گواهی های قدیم را در انتهای روز  باز خرید کرده  و نسبت به صدور  گواهی جدید اقدام می کند.

یک صندوق مشاع  می تواند همچنین " بسته" باشد.حامی صندوق مشاع، تعداد مشخصی گواهی  را در ابتدای دوره صادر می کند که شباهت زیادی به سهام دارد.

سپس صاحبان آن به خرید و فروش این اوراق در بازار بورس اوراق  بهادار  خواهند پرداخت.

حامی یک صندوق مشاع بسته نمی تواند نسبت به  صدور و یا بازخرید گواهی های  صادره  قبل از سررسید بپردازد.

بنابراین سهامدار باید آنها را از طریق یک کارگزار  مبادله کند.

گردش

گردش یک صندوق مشاع مقیاسی است  از مبلغ خرید و فروش  اوراق  بهادار  در طول یک سال(یا دوره) و معمولا به صورت درصدی از ارزش دارایی ها بیان می شود.

این مقیاس نشان می‌دهد چه میزان مدیریت صندوق مشاع فعالیت داشته است.

یک انحراف آن است  که این مقدار  در بعضی اوقات به صورت کل معاملات(خرید،فروش)تقسیم بر دو محاسبه شود، بدین معنی که صندوق مشاع فروش یک اوراق بهادار  و جایگزینی آن با اوراق جدید را مبادله می انگارد. این کار میزان گردش را نصف مقادیر استانداردهای جهانی می سازد یا نشان می دهد.

گردش بطور کلی دارای عواقب مالیاتی برای صندوق مشاع است، که به سهامداران انتقال داده می شود.

مراحل خرید و فروش دارای هزینه های دیگری مانند هزینه کارگزاری است که متوجه سهامداران صندوق است.